De lering over de vier Edele Waarheden is een van de fundamentele leringen in het boeddhisme. De vier edele waarheden bieden een raamwerk voor het begrijpen van de aard van ons bestaan en het pad wat leidt naar de bevrijding van stress, ongemak en lijden. In dit artikel meer informatie over deze boeddhistische lering.
We zitten op ons kussentje, gedachten komen en gaan, gevoelens, ervaringen in het lichaam, geluiden komen en gaan. Maar we zijn slechts een soort-van-opmerkzaam. Op de achtergrond noteren we “gedachten, frustratie, kalmte, kriebel, horen”, maar ondertussen zakken we weg met onze aandacht, we zijn niet volledig aanwezig voor de gedachten, de frustratie, de kriebel of het geluid.
Op zich is er niet veel inspanning nodig om mindful te zijn. Meditatie-objecten, bijvoorbeeld een gedachte, een geluid of een ervaring in het lichaam, kun je als het ware naar je toe laten komen. Je kunt de objecten ontvangen en gewaar zijn van wat er op dat moment het meest op de voorgrond is in je beleving.
“Inzicht” is de Nederlandse vertaling van het Pali-woord vipassana. (Pali is de taal waarin de oudste boeddhistische geschriften zijn opgetekend.) Inzichtmeditatie wordt dus ook wel vipassana-meditatie genoemd. Het is een passende naam, want het doel van de meditatie is meer inzicht te krijgen in onze geest, wat uiteindelijk leidt tot bevrijdend inzicht.
In dit artikel ligt de focus op heilzaamheid als hulpbron voor moeilijke tijden; door het coronavirus of door heel iets anders. We kunnen actief gaan letten op alle goedheid, schoonheid en heilzaamheid die elke dag aanwezig is in ons leven. Op deze manier geven we ons leven een positieve draai, zelfs in tijden dat we het moeilijk hebben. Of misschien wel juist dan. Hoe vaak zien we de kleine sprongetjes die ons hart maakt niet over het hoofd, als we bijvoorbeeld vogelgezang horen, een mooie bloem zien, of een zonnestraal die door het raam komt? Terwijl, als we gaan letten op die kleine momentjes en deze echt binnen laten komen, het ons hart kan openen, met kleine beetjes tegelijk.
In dit artikel worden (boeddhistische) hulpbronnen aandragen die ons kunnen helpen om om te gaan met moeilijke tijden. Deze hulpbronnen zijn universeel. Ze hebben niet alleen de potentie om ons te helpen tijdens de uitbraak van het coronavirus, maar kunnen ons ook helpen in elke andere situatie die moeilijk voor ons is.
De vierde, en laatste, brahmavihara (of verheven gemoedstoestand) komt in dit artikel aan bod. De Pali-term is upekkha, wat in het Nederlands vaak vertaald wordt met gelijkmoedigheid. Gelijkmoedigheid is een staat van zijn waarbij we in balans zijn met de constante stroom van veranderende omstandigheden die we tegenkomen, zowel in onszelf als in de wereld.
Er komen steeds meer mogelijkheden om online vipassana-meditatie te beoefenen. Niet alleen in het Engels, maar ook in het Nederlands. Hoe werkt dat eigenlijk, online mediteren? Online sangha-bijeenkomsten bieden een andere ervaring dan een meditatie-app of een opname van een dhamma-talk. Tijdens een online sangha-avond mediteer je samen in een groep, via videobellen. Een deelnemer merkte op: ‘Ik ben vooral blij dat ik mijn huis niet uit hoef en toch de voordelen kan ervaren van de ondersteuning van een sangha.’
Het eerste om te herkennen, wanneer we opmerken dat we denken, is: dit is de geest die zijn werk doet. Een gedachte is slechts een gedachte. We kunnen simpelweg gewaar zijn dat er denken is. Met deze simpele herkenning worden we ons bewust van de natuurlijk functie van de geest: de geest denkt.
Ons hart opent zich niet alleen door de kwaliteiten van metta en compassie te ontwikkelen, maar ook door de beoefening van medevreugde. Medevreugde is de vreugde die voortkomt uit het succes, geluk, de voorspoed of vreugde van anderen.We ervaren allemaal regelmatig medevreugde in ons leven. Is het je bijvoorbeeld wel eens opgevallen hoe je hart zich opent als je een kind van blijheid in het rond ziet dansen of als twee geliefden elkaar in de armen vallen op Schiphol?
Als compassie opkomt, kan dat aanvoelen als het trillen van het hart in aanwezigheid van lijden, vergezeld van de wens om dat lijden te verzachten. Het is een open, vriendelijke en zelfs liefdevolle houding, die niets te maken heeft met medelijden. Bij medelijden lijden we zelf mee. Bij compassie lijden we zelf niet, maar kunnen we volledig aanwezig zijn voor het lijden van de ander, zonder erin te verdrinken of in mee te gaan.
De vier ‘verheven gemoedstoestanden’ zijn vier eigenschappen van hart en geest die binnen het boeddhisme een belangrijke rol spelen. Deze vier hartskwaliteiten zijn: liefdevolle vriendelijkheid, compassie, medevreugde en gelijkmoedigheid. Liefdevolle vriendelijkheid (metta) is de basis van de andere drie verheven gemoedstoestanden.