Door Marjolein Janssen
We zitten op ons kussentje. Gedachten komen en gaan. Gevoelens, ervaringen in het lichaam, geluiden komen en gaan. Maar we zijn slechts een soort-van-opmerkzaam. Op de achtergrond noteren we “gedachten, frustratie, kalmte, kriebel, horen”, maar ondertussen zakken we weg met onze aandacht, we zijn niet volledig aanwezig voor de gedachten, de frustratie, de kriebel of het geluid.
Halfslachtige opmerkzaamheid
Dit noemen we “net niet opmerkzaam”. Het is een halfslachtige opmerkzaamheid, een soort routine. We zijn er een beetje, maar niet volledig, we hebben niet al onze aandacht en interesse op het meditatie-object. In plaats daarvan is er op de achtergrond een gedachtestroom gaande, of, wat ook gebeurt, we zakken weg in een zacht, aangenaam wolkendek.
Onze aandacht veegt als het ware langs het object, zonder het object echt aan te raken, zonder er daadwerkelijk mee in contact te komen. Zoals twee handen die langs elkaar heen bewegen, in plaats van elkaar aanraken.
Als we deze “net niet opmerkzame” staat van zijn ervaren, dan kan onze meditatie op een gegeven moment saai of mat worden. Er is geen echte interesse in de beleving van dit moment. In plaats daarvan zakt de geest weg in een halve sluimertoestand. We kunnen zelfs interesse in meditatie in het algemeen verliezen als we te vaak in deze gesteldheid verkeren.
"Oh wacht, ik ben 'net niet opmerkzaam'!"
Het is dus zaak deze toestand te herkennen. Hoe? Door na te gaan: ben ik helder aanwezig bij het huidige meditatie-object? En als dat niet zo is dan erkennen we: “Oh wacht, ik ben ‘net niet opmerkzaam’!”. Nadat we het hebben herkend en erkend, is het nodig om interesse in dit huidige moment op te wekken. We kunnen dit heel bewust en intentioneel doen. Stel jezelf de vraag: “Wat is er nu gaande in lichaam en geest?”. Deze vraag brengt ons terug naar het huidige moment en de huidige ervaring. We kunnen een nieuwsgierige houding ontwikkelen naar de ervaringen die komen en gaan. Hoe is het om dit geluid te ontvangen? Hoe is het om gewaar te worden van deze gedachtentrein die net vijf minuten lang de geest in beslag nam? Hoe is het om de adem te voelen die het bovenlichaam als een ballon laat uitzetten en weer inkrimpen?
Werkelijk aanwezig zijn voor dit moment
Hoe is het om werkelijk geïnteresseerd te zijn in dit moment? In de minuscule veranderingen van moment tot moment in lichaam en geest; zonder dat de geest afdwaalt naar mooie of minder mooie dingen in het verleden? Of zonder planningen voor en zorgen over de toekomst?
Kunnen we werkelijk aanwezig zijn voor dit moment? Voor deze gewaarwording, en deze, en deze? Hoe alledaags ook. Als we geïnteresseerd zijn in de doorsnee ervaring van dit moment, of die nu plezierig of onplezierig is, dan beginnen we te ontdekken dat in elk moment vrijheid verscholen ligt. De vrijheid van werkelijk aanwezig zijn.
Het hele pad van opmerkzaamheid is dit: wat je ook doet, wees je ervan bewust.
~ Dipa Ma
