Door Marjolein Janssen
“Inzicht” is de Nederlandse vertaling van het Pali-woord vipassana. (Pali is de taal waarin de oudste boeddhistische geschriften zijn opgetekend.) Inzichtmeditatie wordt dus ook wel vipassana-meditatie genoemd. Het is een passende naam, want het doel van de meditatie is meer inzicht te krijgen in onze geest, wat uiteindelijk leidt tot bevrijdend inzicht.
Vipassana-meditatie is een Boeddhistische meditatievorm, die vooral in de zuidelijke landen van Azië wordt beoefend, zoals Thailand, Sri Lanka en Myanmar.
Inzichtmeditatie
Vipassana-meditatie is in feite erg simpel. Het principe is: ‘aandachtig zijn’ of ‘opmerkzaam zijn’. Dit wordt tegenwoordig ook wel benoemd met de populaire Engelse term ‘mindfulness’. Als je mindful bent, ben je je bewust van wat er hier en nu plaatsvindt. Dat kan eigenlijk van alles zijn, bijvoorbeeld: je lichaam, je ademhaling, je gedachten, je gevoelens of je emoties. Maar ook je zintuigindrukken: iets wat je hoort, ziet, voelt, ruikt of proeft.
Deze meditatievorm onderscheidt zich van vormen van concentratiemeditatie, waarbij de aandacht uitsluitend op één object wordt gericht. Dat kan bijvoorbeeld de adem, een mantra, kaarsvlam of een figuur zijn. Door het richten van de aandacht op één object en het negeren van al het andere wat er op je afkomt, kun je tot rust en stilte komen. Maar in de regel is deze rust en stilte van tijdelijke aard. Bij vipassana-meditatie wordt als hulpmiddel ook gebruik gemaakt van een meditatieobject om onze beweeglijke geest wat tot rust te brengen. Als vast meditatieobject wordt vaak de adem bij de neusgaten, het rijzen en dalen van de buik bij het in- en uitademen of het volgen van de gehele ademhaling gebruikt. En daarnaast, karakteristiek voor de vipassana-meditatie, laat je toe en observeer je alles wat zich voordoet in lichaam en geest.
Tijdens dit proces leren we om alles wat op ons afkomt – zoals bijvoorbeeld gedachten, gevoelens en emoties – niet te veroordelen of te beoordelen. En die neiging hebben we allemaal. Door oefening leren we alle gedachten, gevoelens en emoties ‘toe te laten’. Vipassana-meditatie is in het kort: het onbevooroordeeld observeren (helder waarnemen) van alle lichamelijke en mentale verschijnselen die in ons bewustzijn opkomen in het huidige moment. Zo leren we om te gaan met gedachten en gevoelens en met onze emoties, zoals angst, kwaadheid, verdriet, jaloezie, enz. We leren ook omgaan met zowel prettige als pijnlijke ervaringen, met onze eigen beperktheden en de beperktheden van de mensen om ons heen. Het is een proces van aandacht ontwikkelen en jezelf openen. Het aandachtig zijn en jezelf openen leidt tot toelaten, acceptatie en transformatie.
Meditatiehouding
Men kan in kleermakerszit zitten op een meditatiekussentje (of als je heel lenig bent in (halve) lotushouding). Veel mensen in het Westen hebben ook het gemak ontdekt van een speciaal meditatiebankje. Ja het is zelfs mogelijk te mediteren op een gewone stoel en dat is net zo effectief. Belangrijk is om op een ontspannen wijze rechtop te zitten, zodat de ademhaling goed tot z’n recht kan komen, de energie gemakkelijk kan doorstromen en de houding langere tijd volgehouden kan worden.
Er zijn vier “formele” meditatiehoudingen, waarvan zitten er een is. De andere drie zijn: lopen, staan en liggen. In alle vier de houdingen kun je even goed mediteren.
(Bron: vrije bewerking van www.simsara.nl/vipassana/)
Geintereseerd geraakt in vipassana-meditatie? Zie de agenda voor een overzicht van onze activiteiten.
